Xəzərdə sunami? 10 metrlik dalğalar da olub

"Sunami" sözü eşidən zaman bir çoxlarının ağlına qarşısına gələn hər şeyi dağıdan nəhəng dalğalar gəlir. Ancaq Xəzəryanı ölkələrdə yaşayan insanlar bunun hardasa uzaqlarda - Sakit okeanda, Cənub-şərqi Asiyada, Yaponiyada baş verdiyini düşünür və bizim üçün qorxulu olmadığı iddia edilir. 

Amma alimlər bildirirlər ki, Xəzər dənizinin tarixində elə hadisələr olub ki, onları da "sunami" adlandırmaq olar.

957-ci ildə Dərbəndin rayonunda zəlzələ olub. Qədim yazılara inansaq, həmin gün dənizdə dalğanın hündürlüyü 150 metrə çatıb və daha sonra dalğa sahilə çırpılıb. 

"Sunami"yə oxşar, lakin qismən zəif hadisə 1868-ci ildə Bakıda baş verib. Həmin vaxt Bakıdan 90 kilometr aralıda yerləşən adalardan biri su altında qalıb. 

Güclü zəlzələlərdən biri 1895-ci il iyulun 8-dən 9-na keçən gecə Krasnovodsk şəhərində baş verib. Bu, Türkmənistan və keçmiş SSRİ məkanındakı ən güclü zəlzələ hesab edilib. Onun maqnitudası 8,2 bal olub. 

Yeraltı təkanlar üç min kvadrat kilometr ərazidə, o cümlədən Zaqafqaziyada, Tbilisidə və Bakıda hiss edilib. Zəlzələni Həştərxan, Samara, Saratov, Pens, Pyatiqorsk və digər Rusiya şəhərlərində hiss olunub. 

O zaman Uzun-Ada adası tamamilə suyun altında qalıb.

Əgər İran alimlərinin Xəzər dənizində sunami ilə bağlı sensasiyalı bəyanatlarına inansaq, istər-istəməz düşünməli olursan. 

Bəyanatda bildirilib ki, Xəzərin dibindəki relyefin kəskin amilləri sunaminin yaranmasını mümkün edir. Alimlərin fikrincə, İran seysmik aktivlik zonasında yerləşir və bununla yanaşı, şimal və cənubdan su ilə əhatə olunub. Bu, zəlzələnin və sunaminin başvermə riskini artırır. 

Qədim dövrlərdə və əsrlərdə baş verən hadisənin bu günümüzdə təkrarlanması mümkündürmü?

 Azərbaycan Ekoloji Proqnozlar Mərkəzinin prezidenti Telman Zeynalova müraciət edib. 

Onun sözlərinə görə, Xəzərdə ən hündür dalğa 10 metr olub və bu, 1957-ci ildə Neft daşlarında müşahidə edilib. 

"Xəzər dənizi dünyanın ən fırtınalı dənizlərdən biri hesab olunur. 10 metr hündürlüyündə dalğalar 5-10 ildə bir dəfə müşahidə edilir. Xəzər sahillərinə dalğanın hündürlüyü iki metrə qədər qalxa bilər", - ekoloq deyib. 

Müsahibimiz bildirib ki, Xəzərin Azərbaycan sektorunda həqiqi sunami proqnozlaşdırılmır. 

"Hətta zəlzələ nəticəsində Xəzərdə böyük dalğa olsa, bu, Azərbaycana təsir etməyəcək. Bu gün Xəzər dənizində seysmikliyin artdığı yeddi zona var və onların ən böyüyü Terek-Xəzər dənizinin dərinliyində yerləşir. Zəlzələlər çox vaxt təkrarlanır. 

Seysmik aktivliyin ən aşağı zonası isə Abşeron yarımadasında yerləşir", - Zeynalov əlavə edib.